Mắt chịu tác động và ảnh hưởng từ rất nhiều yếu tố khác nhau, từ các tác tác động ngoại cảnh như môi trường làm việc, không khí ô nhiễm, thiết bị điện tử... và cả nhân tố bên trong là các bệnh toàn thân như tiểu đường, tăng huyết áp, u, tai biến, thiếu máu, bệnh Basedow... Đây có thể là nguyên nhân chính gây ra suy giảm thị lực và các bệnh nguy hiểm về mắt.
Bệnh đái tháo đường
Bệnh đái tháo đường hay còn gọi là bệnh tiểu đường ảnh hưởng đến mắt của người bệnh khi lượng đường trong máu tăng quá cao.
Trong ngắn hạn, người bệnh không có khả năng bị giảm thị lực do lượng đường trong máu cao. Đôi khi thị lực của họ chỉ mờ trong vài ngày hoặc vài tuần khi thay đổi kế hoạch chăm sóc bệnh tiểu đường hoặc đơn thuốc. Lượng đường trong máu cao có thể làm rò rỉ chất lỏng vào thủy tinh thể hoặc gây sưng tấy thủy tinh thể, gây ra hiện tượng mờ mắt. Loại mờ mắt này là tạm thời và sẽ biến mất khi chỉ số đường huyết trở về mức bình thường.
Nếu lượng đường trong máu của người bệnh luôn ở mức cao theo thời gian, nó có thể làm tổn thương các mạch máu nhỏ ở võng mạc. Tổn thương này có thể bắt đầu trong giai đoạn tiền tiểu đường, khi lượng đường trong máu cao hơn mức bình thường, nhưng chưa đến mức được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường. Các mạch máu bị tổn thương có thể bị rò rỉ chất lỏng và gây sưng tấy. Các mạch máu mới, yếu cũng có thể bắt đầu phát triển. Những mạch máu này có thể chảy vào phần giữa của mắt, hình thành sẹo hoặc gây ra áp lực cao nguy hiểm bên trong mắt của bạn.
Hầu hết các bệnh mắt nghiêm trọng do tiểu đường bắt đầu với các vấn đề về mạch máu. 05 bệnh về mắt có thể đe dọa thị giác của người bệnh là:
- bệnh võng mạc đái tháo đường
- phù hoàng điểm do tiểu đường
- glôcôm
- đục thủy tinh thể
- tắc tĩnh mạch trung tâm võng mạc
...
Bệnh võng mạc đái tháo đường, một trong những nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa trên toàn thế giới ở người lớn từ 20 đến 74 tuổi, là biến chứng vi mạch phổ biến nhất của bệnh tiểu đường.
Theo ước tính, gần như 100% các bệnh nhân tiểu đường tuýp 1 và 60% những người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 sẽ phát triển một số dạng bệnh võng mạc trong vòng 20 năm kể từ khi bệnh khởi phát, bất kể mức độ kiểm soát bệnh tiểu đường của họ là bao nhiêu. Ở bệnh nhân tiểu đường tuýp 1, bệnh võng mạc thường không phát triển cho đến 3-5 năm sau khi bệnh khởi phát. Ngược lại, bệnh võng mạc có thể là biểu hiện của bệnh tiểu đường tuýp 2.
Một số nghiên cứu ước tính rằng 20% đến 30% bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 có bệnh lý võng mạc rõ ràng tại thời điểm chẩn đoán.
Ở những người không được điều trị hoặc điều trị không hiệu quả, kèm theo tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu hoặc có các yếu tố nguy cơ khác như có thai, thiếu máu hoặc bệnh lý thận đi kèm thì biến chứng mắt sẽ xuất hiện sớm và nặng nề.
Bệnh tăng huyết áp
Tăng huyết áp là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do tim mạch. Tăng huyết áp ảnh hưởng đến mắt theo nhiều cách, bao gồm tổn thương mạch máu và tăng nguy cơ biến chứng tắc mạch (ví dụ tắc tĩnh mạch trung tâm võng mạc, tắc động mạch võng mạc nhánh...). Ở giai đoạn sớm có thể chỉ là hiện tượng co thắt các mạch máu ở mắt. Với những thể tăng huyết áp nặng có thể gây nên xuất huyết võng mạc, phù võng mạc, phù gai thị, tắc động mạch trung tâm võng mạc gây mù…
Các biểu hiện ở mắt của người bị tăng huyết áp thường được phân loại là diễn biến cấp tính hoặc chuyển biến mãn tính liên quan đến tăng huyết áp toàn thân dài hạn. Áp lực gia tăng liên tục trong hệ mạch máu tạo ra một loạt các biến chứng dẫn đến thay đổi sinh lý của mắt. Các biến chứng này thường được gọi chung là bệnh võng mạc do tăng huyết áp, là biểu hiện phổ biến nhất.
Tăng huyết áp cũng tác động gián tiếp như một yếu tố nguy cơ của các bệnh mắt khác bao gồm tắc tĩnh mạch võng mạc, tắc mạch võng mạc, phình mạch vĩ mô và bệnh thần kinh thị giác.
Người có bệnh tăng huyết áp cần khám và theo dõi đáy mắt thường xuyên để phòng ngừa các biến chứng, và để theo dõi tiến triển các giai đoạn của bệnh này.
Bệnh u tuyến yên, u não, tai biến mạch máu não và các bệnh khác ở sọ não
Một số bệnh ở hệ thần kinh như u tuyến yên, u não, tai biến mạch máu não... có thể gây nên các rối loạn về thị lực và thị trường. Khi các khối u phát triển lớn hơn có thể chèn vào dây thần kinh thị giác, gây ảnh hưởng đến khả năng gửi thông tin từ mắt về não. Đôi khi, còn có thể làm mất thị lực bên mắt đó.
Một số triệu chứng của mắt ở người bệnh có thể gặp như:
- Mất thị lực thoáng qua, thường có thể xảy ra ở cả 2 mắt, xuất hiện khi thay đổi tư thế đột ngột
- Đau đầu, nhìn song thị, buồn nôn, táo bón, lú lẫn…
- Giảm thị lực và hẹp thị trường (thị trường bị che khuất)
Để chẩn đoán chính xác, bệnh nhân sẽ được yêu cầu chụp CT hoặc MRI sọ não để xác định các tổn thương, và điều trị kịp thời. Trong thực tế, có rất nhiều bệnh nhân khám mắt định kỳ, tình cờ phát hiện ra bệnh ở não, tuyến yên.
Bệnh thiếu máu
Thiếu máu là tình trạng số lượng hồng cầu thấp và không có khả năng vận chuyển đủ oxy trong máu đến các mô quan trọng. Điều này thường gây ra mệt mỏi hoặc mệt mỏi quá mức, khó thở, đau đầu và da xanh xao. Nó thậm chí có thể gây đau tim.
Thiếu máu có thể ảnh hưởng đến mắt, đặc biệt là võng mạc, nơi thu nhận hình ảnh và gửi đến não. Đôi khi tình trạng thiếu máu, hoặc số lượng máu thấp, thậm chí có thể gây chảy máu trong mắt và mất thị lực.
Bệnh lý thiếu máu thường gặp ở người bệnh mạn tính, thiếu niên đang lớn, phụ nữ độ tuổi sinh đẻ… Các triệu chứng về mắt thường gặp là hoa mắt, đôi lúc nhìn mờ, nhức mỏi mắt, kém tập trung, lão thị sớm, đục thể thủy tinh...
Bệnh Basedow / bệnh Graves
Bệnh Basedow gây nên nhiều rối loạn về cấu trúc và chức năng của mắt. Bệnh có thể gây ra tật lồi mắt, tình trạng co rút cơ nâng mi trên, hạn chế chuyển động của mắt, nhìn đôi và bệnh giác mạc. Trường hợp nặng có thể bị tổn thương dây thần kinh thị giác. Đôi khi các triệu chứng về mắt trong bệnh Graves có thể xuất hiện trước các triệu chứng và dấu hiệu khác.
Nguồn tham khảo: https://www.uspharmacist.com/article/ocular-manifestations-of-systemic-diseases
